Całym swoim obszarem 22 918 ha należy do Pojezierza Krajeńskiego. Miasto Sępno Krajeńskie, liczące 9 370 mieszkańców, o powierzchni 579 ha położone jest nad Jeziorem Sępoleńskim, w dolinie rzeki Sępolny, na północny zachód od Bydgoszczy (64 km). Nazwa miasta pochodzi od prasłowiańskiego wyrazu sąpolbje (forma zrekonstruowana, brak potwierdzenia w źródłach) = 'styk kilku pól, okolica równinna', pierwotnie Sępólno było położone w dolinie nadjeziornej i nadrzecznej, a z czasem rozwijało się na wysokim brzegu jeziora i rzeki. Nazwa rzeki Sępolna zanotowana została w 1345 roku (Sampolna). Krajna jest nazwą topograficzną oznaczającą obszar krainny, peryferyjny, z brzegu - na skraju. Osadnicy wielkopolscy, czyli Polanie, tak określili ten ich kolonijny teren, ziemię leżącą na skraju Wielkopolski.
Pojezierze Krajeńskie - zwane również Wysoczyzną Krajeńską - region naturalny położony między 53st. 05', a 53st. 50' szerokości geograficznej północnej oraz między 16st. 45' a 17st. 50' szerokości wschodniej.Obejmuje południową część Pojezierza Południowopomorskiego, między Gwdą na zachód, Notecią na południe i Brdą na wschód. Powierzchnia pojezierza wynosi 4.378 km² Urozmaicony krajobraz z kilkoma zespołami wałów morenowych, przecięty rynnami z licznymi, jeziorami. Wzgórza moren czołowych są najwyższe na zachód k. Złotowa (208 m) i północ k.Człuchowa (223 m).

Pod względem fizyczno-geograficznym, gmina położona jest w obszarze mezoregionu Pojezierza Krajeńskiego, wchodzącego w skład makroregionu Pojezierzy Południowopom. Rzeźba terenu gminy ma charakter młodoglacjalny. Została ukształtowana w czasie ostatniego zlodowacenia, około 16,5 tys. lat temu. Gmina charakteryzuje się zróżnicowaniem rzeźby, którą tworzą różne formy zarówno akumulacyjnej, jak i erozyjnej działalności glacjalnej i fluwioglacjalnej. Najpowszechniej występującą formą są płaskie i faliste równiny morenowe oraz sandrowe. Ta druga forma jest szczególnie rozległa w zachodniej, porośniętej lasem, części gminy (okolice Dziechowa - Zaleśniaka). Główną formą erozyjną jest dolina rzeki Sępolenki, biegnąca równoleżnikowo w środkowej części gminy. Poniżej Sępólna (na wschód od miasta) charakteryzuje się ona dosyć stromymi zboczami. W rynnie zajmowanej przez dolinę rzeki położone są największe jeziora na terenie gminy - Lutowskie i Sępoleńskie. W północnej części gminy równina morenowa poprzecinana jest mniejszymi dolinami cieków, szczególnie na północ od Włościborza. Spośród innych form morfologicznych, na uwagę zasługują: ozy - w okolicach Komierowa, Niechorza i Świdwia oraz kemy - na południe od Włościborza oraz w Zbożu - na pograniczu z gminą Więcbork.